THINGTLANGPA KRISMAS

-Apuia Tochhawng

Chhungtinin buh lu chuh zo tawhin an buh thar te buhzêmah an chhêk lut zo tawh a, chumi kum chuan chhung tinin an beisei aia tam hâwp khawp an thar a, an thawhrah atanga khamkhawp an thar chu an hlim ngei mai.

Chhungkaw nu berin chula bal an chawh sa te chu thlam chhungah an bun rim rem a, thlam tlaitlana an thil paih te chu a thing thip thep a, thlam kawta zamzo par an phun te chu a vul chuk a, thlam hnuaia sazu tlan ri rawk rawk leh huihchhuk thli vawt raih mai-in di-so a chhem rik te chen mai chuan lung a ti leng zo vek hian a hriat a.

Thlam kawta leikapui an dawh duai maiah chuan vaihlo an chil sa chu an chap nuai a, vai hmarcha an pho dil del bawk a, vaithang za tel zet chu an tung ran bawk a.

An thlam chhung chu han lut leh la. Tapah han thu la, rapchungah chuan fah thing ro tha zet zet an lo ha anga, sazu leh sakuh sa a lo inrep that bawk anga, ketli ung fahran mai chu tapah a lo inhung bawk anga, YMA no beng no nei tawh lo, a rawng pawh tla then nual tawh chu ketli bulah chuan a lo awm ngei ngei bawk ang. I chhawl a hal deuh chuan thingpui chu han thli la, a fe lang nuai nuai khawpin i thli in ka ring.

Thlam kilkhatah chuan mai-tai pum thum a chi tûr, tuh dawna phel chawp tur leh maipawl an hung that anga, a bulah chuan buh ruhna tin sâwi zet a lo awm anga, a chhungah chuan favah pathum vel a lo awm ngei bawk anga, dawrawn a lo tlu ngat bawk ang chu.

Thlam luhka-ah chuan han chuang chhuak la, luhka-ah chuan chemfawng suih tur leh hreiha suih zawh tawh a lo awm that anga. Phulraw hnang hlai sa te pawh i hmu mial mai thei asin.

Krismas boruakin mitin thinlung a fan tan tawh a, naupangin an pocket money tur tuakin thingai an la a, vaithang leh thangchep kamin an hmanhlel bawk a, dai velte chu naupang chettlatna hnuhma hlir emaw tih mai turin an daidar a.

Zingah han tho ila, ruamah tiauchhum a lo cham hmur a, dai velah tlaizawng leh fartuah a lo par vul chuk a, daiin a tlak huh hnim hnah leh thinghnah te chu niin a chhun tle sar a, hawina lam apiang mai chuan lung a tileng vawng vawng mai a ni. Naupangin phur em emin an thangkam an han en a, hleikapsen, hleimeipar leh hleilubial an awhsa te chu hlim em emin in lamah an rawn tlan hawpui vang vang a, an pa ten an han rawh sak a, rapah an han rep a, inrinni zanah nu berin no thum bel ung ang khek khawkah tui a chhuang so bawrh bawrh a, tuiso-ah khan thehlei kha bung hniha chhuahin muk hnah zik no nen an han thlak bu nghuau nghuau mai a, fah thingro tha em emin an ur ngat ngat mai bawk a, chawlhni zingah chaw an han ei a, khuhhriangah thehlei sa an han bun a, a tuihang kun ngaih mai kha an han hawp kiar kiar mai a, a hnungzâng vun an han hik a, hmarcha rawt thlengah an han hnuk hun hun mai a, khawpuia eiru faten an pate sum eiruk hmanga an sa lei chu an awt bik reng reng lo.

Kohhran lamin krismas-a talh tur ran an ngaihven tan a, pa phanchang deuhin khaw thenawm ami sial an va kai a, an se rawn kaih haw chu naupangin khaw daiah an lo hmuak a, tlangsam par te, tlaizawng parte chu bawng lu-ah chuan an thiat fur mai a, haw hawin khawchhung an luhpui a, Kohhran upa ten ran kaiho chu Upa Hrangzika inah an lo hmuak a, chhangban chhum, kurtai leh thingpui senhang chu naupang se kaiho lo hmuak te nen chuan hlim takin an ei-in ho za a.

Chutia Krismas boruakin mitin mai a chim lai chuan an khaw tlâkdeng lama Pu Lianmawia te chhung pawh chu theihtawpin an inbuatsaih ve a, an vaihlo leh hmarcha an hralhna te chu cheng singli dawn a ni ve a, an nupa chuan an sawi dun a, singkhat vel chu naupang krismas thawmhnaw lei nan te, krismas sa lei nan te an ruahman a, singthum erawh chu naupang sikul luh hun atan leh thildanga an mamawh atan tiin an ruahman a.

Thawhtan tukah chuan an chhungkuain Aizawl lam pan chuan an kal a, an nupa chuan motor chhungah chuan an thudun rial a, anni pahnih hi an tleirawl chhuah phat atanga inngaizawng chho an ni a, an inhmangaih em em a, nupa an nih hnu pawh hian han inhauh deuh chu nei ve zauh zauh mahse vawikhatmah an la inti-tlan lo.

Aizawl khawpui an lut a, an chhungte inah an innghat a, an lo lawm thiam em em mai a, a tlaia tlai chuan ar an talh chuk chuk a.
A tukah chuan bazar turin an insiam a, naupang nghakhlel tawh chu an phi sek a, an thlenna te hi Pu Lianmawia nutei te an ni a, Pi Buangi a ni a, naupangte chu bazara awmdan tur a lo hrilh mawlh mawlh a.

An insiam zawh chuan an chhuak a, Zion street chhukthlaa an kal lai chuan piangsual kutdawh hi an hmu a, chupa chu ke alawi a lo nei lo a. a kut chuan a inhai kal tawk tawk a, Pu Lianmawia chuan a hmuh chuan a ding chawt a.

A fate pahnih pawh chuan khawngaih em emin an lo en a, nu ber pawh chuan khawngaih tih hriat takin a lo en ve reng bawk a, a fapa te zawk Zomuana chuan, “A pa, kawr leina tur a nei dawn si lo a, kawr ka lei lo mai ang, ka kawr lei ai pe mai rawh,” a ti ta a. A fapa u zawk pawh chuan, “A nu, keipawh ka pe mai ang,” a lo ti ve leh a, chu kutdawh chuan an tawng chu a lo hre pha a, a hnukulh chu a mittui a tla zawih zawih mai a. A hmaa ding reng chhungkua te chu an hausa bik lo a, nitin sadai ek hampherha eizawng an ni tih a hre nghal mai a, mahse a tana an inphalna chu a hmuhin a lung a chhia a ni.

Chu kutdawh chuan chuti taka piangsuala siamtu Pathian chu anchhia a lawh thin a, amah mai a ni lo a, a nau pakhat mianglo a la chawm tel cheu bawk a, a nu chu KS lo ni thin niin khawi mipa nge a luhkhung tak tih hriat lohin a bo hlen hmak mai bawk si a.

Pu Lianmawia chuan mittui tla chungin a zuk kuah a, “Unaupa tunge i nih ka hre lo, mahse kan thinlungah hian Lalpa’n hna a thawk a ni tih erawh chu ka hria. Lalpa’n a hmangaih che a, i tan Davida khuaah Chhandamtu a piang ta, Lal Krista chu, khawvel i hun hman lai mah hi a hrehawm tehlul nen i thih hnu-ah chuan i thlarau chu rethei tawh suh se, mi hausa kan ni bik lo a, kan thawmhnaw leina tur ai hi Pathian hmingin kan pe dawn che a ni. Nazareth Isua hmingin hei hi kan pe ang che,” tiin a pawisa ah cheng sangkua chu kutdawh chu a pe ta a.

Chu kutdawh thinlungah chuan pu Lianmawia thusawi tinreng mai chu electrict in mi a man ang mai hian a nghawr dawt dawt mai a, a insum zo lo, “Lalpa, ka lawm e,” tiin tap chungin a auchhuak a, an bula mipui zi nuai nuai te chuan an lo thlir thup tawh mai a.
Bazarna tur nei tawh hek lo, an chhungkua chuan Khatla South lam pan chuan an haw phei leh ta a, tumah inbe lo chuan an ngawi thap a, mahse an hlim em em thung a.

Chutia hma taka an lo haw ta mai leh engmah pawh hawn loa an lo haw leh ta mai chu an ngaih a lo tha lo a, pawisa an tibo em ni tiin an lo zawt a, Pu Lianmawia chuan hreh tak chung chuan thil awmzia chu a han sawi a.

Pi Buangi lah nu uikawm leh nasa zet mai a lo ni a, a fapa Lianmawia chu a hau nghal bawrh bawrh mai a, “Kutdawh te chu tanpui sen loh an tam alawm, an eikhawp chu an hmu ve reng, i a leh lutuk,” a ti nghal bawrh bawrh a.

Pu Lianmawia te chu an khaw motor haw tur remchang a awm avangin an haw a, an haw hnu chuan Pi Buangi chu an thenawmnu te inah chuan a han chuangkai a, Pu Lianmawia te thiltih atthlakzia chu a sawi nghal bawrh bawrh a, a lung a awi thei ngang lo a ni.

A thiannu Zopari te hi Aizawl mi hausa hlun, sumdawng lian an ni a, nikhata an sum lakluh pawh nuaihnih nuaithum a tlin chang te a awm a, an pa hi Department pakhata Director a ni bawk a, an fapa neihchhun lah KTP hnatlanna-ah a chesual a, kum hmasa lamah a lo boral tawh a. Pathian tih em em chhungkua an ni a, an awmpuite leh an hnuaia thawkte pawhin an bula awm nuam an tiin hahdamthlak an ti hle thin, mi hriatthiamna an ngahin an chapo lo em em a, an phak tawkin mi harsa te tanpuina lamah an hmanhlel hle thin.

Pi Buangi chu a haw hnu chuan Pi Zopari rilru-ah chuan Pi Buangi thilsawi chu a awm reng mai a, thingtlang mi rethei ve tak maiin an sum neih ang ang an aia rethei zawk hnena a hlan zo vek mai chu a rilru a khawih viau mai a.

Zanriah an ei lai chuan an awmpui nula chuan, “Pi, vawiin chu kan dawr kawta kutdawh hnenah khan kan kawmthlang mikhualten pawisa an pe teuh mai a, miin an thlir thup mai a, a then chu an mittui te a tla a, keipawh ka hnuk a ulh a, pawisa pawh ka zuk pe ve a, kutdawh chu, midang pawhin an pe ve ruih ruih a, pawisa a dawng hnem ania aw,” a ti a, pi Zopari chuan, “Chu chu a nih chu, Pi Buangin a sawi chu, an mikhualte lah kha vawiin lamah an tlai haw ta daih si a,” a ti a.

Zana an muthmunah chuan an nupa chuan an sawi dun a, an pa chuan, “Duhtak, ka rilru-ah an thi thei reng reng lo mai, Pathianin hemite hi tanpui turin min duh niin ka hria,” a ti a, pi Zopari pawh chuan, “Paa keipawh chutiang chiah chuan ani ka awm ni, hawh an chhungkaw dinchhuah ve theih nan kan theih ang tawka tam i pe ang hmiang,” a ti a, an pa chuan, “Ni ang hmiang, i va han duhawm tak em!” tih pah chuan an nu chu a han piai zauh a.

Pu Lianmawia te chhung chu in an thlen atanga nikhat a liam tawh a, engmah hawn lo mahse an hlim em em tho a, krismas chu ni hnih chiahin a dang tawh a, nu ber chuan chhang den tur a chiah a, Pu Lianmawia chu a inbual a.

Zan inkhawmah chuan Pu Lianmawia chuan Bible a han keu a, ‘Mi rethei khawngaihtu chuan Lalpa a puktir a ni’ tih lai hi a zuk keu fuh chat a, a khup leh a, a keu leh a, mak tak maiin chu thu bawk chu a zuk keu fuh leh chat a.

Inkhawm banah chuan lengkhawm turin a kal nghal a, an zai tui em em mai a, Chu beram ven zanlaiah chuan tih an sak lai chuan a fapa Zomuanan a rawn ko haw a, an in kawtah chuan milian car tih hriat reng reng hi a lo ding a, inchhungah an lut a, a nutei leh an kawmchhak ami an insak laia a inhlawh hrep tawhna te kha an lo awm a.

Pi Zopari pasal pu Lalrinmawia chuan a lo chibai a, thingpui in pah chuan an titi ho luam a.

Pu Rinmawia chu a lo ding a, “Hei kan lo kal nachhan chu in hnenah hian Pathianin min rawn tir niin kan ngai a, Krismas thilpek rawn pek che u kan duh a ni, kan sumdawnna-ah kan hlawhtling em em a, keiin sawrkar hna lian ka lo chelh bawk a, kan nitina kan sum lakluh hi kan hmang seng lo a ni, kan nupa in kan han inrawn a, in tha tak in sak ve theih nan te, eizawnna kawnga hma in lo lak ve na atan te tiin cheng nuai 35 hi kan pe ve ang che u kan ti a, in duh zawk a nih phei chuan hei fa pakhatmah kan nei lo a, nei thei pawh kan ni tawh lo a, Aizawl lamah rawn khawsa ulangin kan upat hnu-a min chawm turin kan duh che u a ni,” a ti ta a.

Lianmawia chuan inngaihtuah hman miah loin, “Lalpa hei hi maw min puktir i tih chu?” a ti chhuak phawng mai a.
Lianmawia chu a ding a, “Kha kutdawh ka hmuh chiah kha’n Lal Isua mamawh ngawih ngawihtu niin ka hria a, a hmelah khan beidawnna lian em em ka zuk hmu a, Pathian a dem fo ang tih ka hria a, Pathian hnenah ka hlan mawlh mawlh a, ka mittui a hnai a, ka zuk kuah a, ka khawngaihzia sawi ka tum a, mahse ka sawi tum loh em em ka ka atangin thu hi a rawn chhuak niin ka hria a, keimaha chhuak a ni lo, Pathianin thu min sawitir a ni tih chiang takin ka hria. Kha kutdawh kha sum ka pek ai mahin keimah kaltlanga Pathian a rawn inpuanna kha ropui ka ti takzet a, rawngbawla ka lo chhuah tawh te, pulpit-a thu ka lo sawi tawh te, VC a ka tan laia ka thiante thiltih dik loh ka duh ve loh avanga sum ka chan tak te zawng zawng aiin khami tum khan ka hlim zawk a ni, in thil min tihsak pawh hi nangmahni kaltlangin Pathian a rawn inpuang ni maiin ka hria, mi rethei puktirtu chuan Lalpa a puktir a ni tih hi a thu-ah a chiang si a,” a ti a, Pi Zopari te nupa chu an mittui a tla zung zung mai a.

Pi Buangi pawh a rawn tapchhuak phawng mai a, “Fate u, nangmahni atang hian ka va inhmuchhuak chiang tak em! Pathian leh mi harsate tana in inphal avangin malsawmna tam tak in dawn zia ka hmu ta si a, tun atang chuan ka lo uikawm em emna thin te kha ka sim tawh ang,” a ti ta a.

Aizawl atanga an thawmhnaw thar rawn leisak te chu an han phawrh a, an lo ha tawk em em vek mai a, a man pawh a to ang tih a lang reng a, krismas ni-a an ar talh tur pawh motor atangin panga zet an rawn khaichhuak bawk a, chumi zan chuan tawngtaihoin hun an hmang a, chumi zan chuan ro an rel a, an fapa naupang zawk chu fa atana lak an sawi ho a, anni chhungkaw tan pawh a tha zawk ang tih te an hre tlang bawk a, kumthar atanga Zomuana chu Aizawl atanga awm turin ro an rel a, chumi zan chuan Pi Zopai te chu an riak a, zingah an haw leh ta a.
Krismas ni-a Pu Lianmawia te chhungkaw thawmhnaw thar hak nalh em em mai te chu engtianga an dawn nge tih tuman an hre lo.

Mi rethei khawngaihtu chuan Lalpa a puktir a ni.